Pomnik Matki Boskiej i św. Jana Nepomucena

Na Placu Świętojańskim, przed zamkiem stoi pomnik Matki Boskiej i św. Jana Nepomucena. Został on ufundowany przez Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą. Byli oni Szpitalnym Zakonem Rycerskim, który osiedlił się we Wrocławiu za zgodą księżnej Anny, synowej św. Jadwigi. Otrzymali tereny w rejonie dzisiejszych ulic Szewskiej, Grodzkiej i placu Nankiera, kościół pod wezwaniem św. Macieja i młyny na pobliskiej wyspie. Zakonnicy byli bardzo zaradni, objęli kolejno szpitale w Bolesławcu, Ziębicach, Świdnicy i Legnicy. Pod koniec XVII w. postanowili wybudować sobie siedzibę i tak powstał ogromny zespół budynków z dziedzińcem pośrodku, obecny kompleks Zakładu Narodowego im. Ossolińskich przy Szewskiej. W latach 1733-1752 byli oni właścicielami zamku, Leśnicy oraz Mokrej i Stabłowic.

Pomnik pochodzi z 1743 roku. Ma barokowy charakter, jest wykonany z piaskowca i ma 9 metrów wysokości. Przedstawia Matkę Boską z Dzieciątkiem oraz św. Jana Nepomucena, patrona Czech i rodu Habsburgów oraz opiekuna dobrej spowiedzi. Jan Nepomucen był znakomitym kaznodzieją i spowiednikiem królowej Zofii – żony króla Czech, Wacława IV Luksemburskiego. Na pomniku umieszczone są trzy płaskorzeźby, ilustrujące wydarzenia z życia świętego. Pierwsza z nich przedstawia spowiedź królowej Zofii, druga przesłuchanie kapłana przez króla Wacława IV, zaś trzecia, od strony ulicy Średzkiej, zrzucenie Jana Nepomucena do Wełtawy i jego śmierć. Ten praski ksiądz zginął, gdyż nie chciał zdradzić tajemnicy spowiedzi królewskiej małżonki. Autorem płaskorzeźb jest J. J. Urbański, przedstawiciel rzeźbiarzy śląskiego baroku. Niestety nie znamy autora całego pomnika. Podobny pomnik znajduje się na Ostrowie Tumskim.

Pomnik na tle zamku