Budynek muzeum w Lutyni, do II. Wojny Światowej mieścił eksponaty związane z bitwą pod Lutynią. Obecnie znajduje się w rękach prywatnych.
W roku 1913 został założony Lutyński Związek Walk, który miał na celu pielęgnowanie tradycji historycznych Lutyni i dbałość o miejsca pamięci narodowej. Po zakończeniu I Wojny Światowej wysiłki Związku zostały zwieńczone wielkim sukcesem – dnia 21 września 1921 roku odbyło się uroczyste poświęcenie oraz otwarcie Muzeum Bitwy Lutyńskiej, na które przybyło około 10 tyś. osób.
Kamień węgielny położono w 1919 roku, a gotowy budynek wzorowany na rogatce berlińskiej, zaprojektowany został przez Schinkla. Budynek muzeum był jednokondygnacyjny – swoim wyglądem przypominał świątynię grecką. Od strony wejściowej cztery kolumny wspierały portyk, a na szczycie dachu widniał pruski orzeł. Wnętrza muzeum zostały zaprojektowane tak, by ekspozycja była czytelna i pełniła funkcje dydaktyczne. W największej sali umieszczono dioramę bitwy pod Lutynią, wykonaną przez wrocławską firmę Kunze i Brinke. W mniejszych salach umieszczono kopie dokumentów, oręż i umundurowanie z epoki, prezentowane na woskowych figurach żołnierzy, na ścianach wisiały portrety Fryderyka oraz plan bitwy. W gablotach pod ścianami znajdowały się pamiątkowe monety, kule, guziki, klamry, a centralne miejsce zajmowała puszta na tabakę Fryderyka II Wielkiego. Urządzono także bibliotekę i czytelnię. *
sierpień 2011
W okolicy Lutyni dawniej znajdowały się dwa pomniki upamiętniające wielką bitwę, obecnie są zniszczone, pozostały po nich jedynie cokoły, aby zobaczyć jak wyglądały w czasach świetności zajrzałam na portal Hydral:
1. Pierwszy, starszy pomnik Bitwy pod Lutynią powstał w roku 1854, z okazji zbliżającej się 1oo rocznicy zwycięstwa. Znajdował się niedaleko wsi Błonie, na wzniesieniu w pobliżu miejsca, gdzie rzekomo Fryderyk II Wielki obmyślił zwycięski plan ataku. Plan budowy pomnika osobiście przedstawiono Królowi Fryderykowi Wilhelmowi IV, dnia 12 sierpnia 1852 roku, podczas jego wizyty we Wrocławiu z okazji Śląskiej Wystawy Przemysłowej. Zaprojektował go Friedrich August Stuler (1800 – 1865), który od 1842 roku pełnił funkcję architekta Króla Prus.
Pocztówka przedwojenna:
Stan obecny:
Pomnik wykonała firma Menzla z Nysy, co zostało uwidocznione na cokole: Ausgef. v. Menzel in Neisse.
Na cokole widniał też napis pamiątkowy: DURCH / BEITRAEGE / AUS DEM / VI ARMEE. CORPS (ze składek VI Korpusu Armijnego).
Kolejna inskrypcja: KOENIG FR … / DES GRO… / SIEG / AM 5 DEZEMBER / 1757 (Z podziękowaniami królowi Fryderykowi Wielkiemu, zwycięzcy w dniu 5 grudnia 1757 roku).**
Obelisk wykonany z granitu, był 15-metrową kolumną ustawioną na czworokątnym cokole. Ukoronowany był 3,5 metrowym pozłacanym posągiem Bogini Zwycięstwa. Zniszczony po 1945 roku.
Ruiny pomnika widać z daleka, stoi na wzniesieniu.
2. Pomnik Zwycięzców z 1907 roku znajdował się znacznie bliżej Lutyni, także pośród pól. Powstał ponoć w miejscu gdzie zwycięskie wojska pruskie nuciły Chorał Dziękczynny i gdzie król pruski Fryderyk Wilhelm III kazał wybudować ołtarz polowy podczas manewrów w 1824 roku. Pomnik ten nazywany był dlatego także Ołtarzem Lutyńskim. Ufundowany został przez cesarza Wilhelma II. Uroczystość poświęcenia pomnika odbyła się 5 grudnia 1907 roku, w 150. rocznicę bitwy pod Lutynią. ***
Fotografia przedwojenna:
Stan obecny:
Pomnik składał się z 22 metrowego, granitowego obelisku, na jego szczycie znajdowała się pozłacana kula, zaś na niej 2,2 m krzyż. Cokół miał wymiary 3×3 m, poniżej była też platforma o wym. 16×20 m. Otoczony był murkiem w kształcie półokręgu o wys. ok. 1 m. Na pomniku od strony Lutyni przymocowany był medalion Fryderyka II Wielkiego z brązu. Nad nim znajdowały się pierwsze słowa chorału: Nun danket alle Got, a pod nim /Fridericus/rex. Po przeciwnej stronie umieszczono inskrypcję o treści: 1757 – DEN SIEGERN VON LEUTHEN – KAISER WILHELM II 1907 (1757 – Zwycięzcom w Lutyni – Cesarz Wilhelm II – 1907. ****
W roku 1932 pomnik był odnawiany, informuje o tym kolejna inskrypcja: WIEDERHERGESTELLT IM JAHRE 1932 DURCH D SCHLACHTHELDVEREIN LEUTHEN MIT HILFE FREIWILLIGER BEITRAGE SCHLESISCHEN KRIEGERVEREINE (Odnowiony w 1932 roku z pomocą Lutyńskiego Związku Walk, z pomocą dobrowolnych składek Śląskich Związków Wojennych).
wrzesień 2011
* cytuję dosłownie za tablicą informacyjną w Lutyni.
** źródło: http://www.lutynia.bdl.pl/
*** źródło: http://www.lutynia.bdl.pl/
**** źródło: http://www.lutynia.bdl.pl/